SIBO

czyli zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (Small Intestinal Bacterial Overgrowth syndrom – SIBO),

charakteryzuje się zwiększoną liczbą i/lub nieprawidłowym typem bakterii w jelicie cienkim.[1] Obecność bakterii w przewodzie pokarmowym człowieka jest jak najbardziej wskazana, natomiast ich liczebność i skład różni się w zależności od jego odcinka. Wiąże się to z pełnieniem przez dane odcinki odmiennych funkcji, m.in. troficzne, metaboliczne i ochronne. Najmniej bakterii występuje w żołądku, a ich liczba wzrasta w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. W początkowym odcinku jelita cienkiego jest ich ok. 103–104, w dystalnym– 108, natomiast w jelicie grubym – 1010–1012 w 1 g lub 1 ml treści jelitowej.[2]

Bakterie zasiedlające przewód pokarmowy można podzielić na trzy grupy[3]:

• korzystne dla organizmu gospodarza (np. Bifidobacterium i Lactobacillus),
• potencjalnie patogenne (np. Escherichia coli, Bacteroides, Enterococcus, Streptococcus),
• patogenne (np. Clostridium, Staphylococcus, Pseudomonas).

Przyczyna występowania SIBO

nie jest do końca znana natomiast problem ten obserwuje się szczególnie często u pacjentów, którzy cierpią na takie schorzenia jak: zespół jelita drażliwego (wrażliwego), celiakia, niedrożność i stagnacja jelita cienkiego, uchyłki, przetoki, ślepa pętla chirurgiczna, wcześniejsze resekcje krętniczo-kątnicze, zespół niedoboru odporności, choroba Leśniowskiego-Crohna, achlorhydria, niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki i inne.[4] SIBO często jest skutkiem innych nieprawidłowości dziejących się w organizmie.

Obraz kliniczny SIBO

zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego jest bardzo zróżnicowany. Często przejawia się z dużą zmiennością, stopniem nasileniem oraz czasem trwania dolegliwości w zależności od etapu przebiegu choroby.

Do najbardziej charakterystycznych objawów SIBO zalicza się[5]:

• wzdęcia,
• bóle brzucha,
• gazy,
• biegunki i/lub zaparcia,
• uczucie pełności,
• przewlekłe zmęczenie,
• nudności,
• nieprzyjemny zapach z ust.

Ze względu na występowanie podobnych dolegliwości SIBO często jest mylone z zespołem jelita wrażliwego czy SIFO (ang. small intestinal fungal overgrowth).

Masz te objawy? Wypróbuj gotowy, zbilansowany jadłospis low FOD MAP.

SIFO – zespół rozrostu grzybiczego jelita

to dość ciężkie w rozpoznaniu schorzenie. Mimo podobnych do SIBO dolegliwości, schorzenia różnią się rodzajem mikroorganizmów, które wywołują objawy. W przypadku SIFO to nadmierna ilość grzybów kolonizujących jelito cienkie człowieka, staje się przyczyną odczuwania dyskomfortu i dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Za najlepszą metodę diagnostyczną SIFO uznaje się pobranie w trakcie gastroskopii, treści jelita cienkiego (w obrębie dwunastnicy). Następnie zaleca się przygotowanie posiewu w celu rozpoznania kandydozy.[6]

Na początku 2020 roku pojawiły się nowe wytyczne dotyczące SIBO jak również zmieniło się nazewnictwo. W przypadku przerostu archeonów wydzielających metan mówi się o

IMO czyli Intestinal Methone Overgrowth.

Można wyróżnić cztery rodzaje przerostu bakteryjnego:[7]

• przerost wodorowy (H2) – zazwyczaj związany z wzdęciami i postacią biegunkową,
• przerost metanowy (CH4) – dominują ostre, napadowe bóle (skurcze) oraz zaparcia, chociaż ja czasem obserwuję u pacjentów z IMO postać biegunkową,
• przerost siarkowy (H2S) – zazwyczaj bardziej w kierunku biegunek,
• przerost mieszany (H2+CH4).

Aby zatem potwierdzić na jaką konkretnie przypadłość cierpi pacjent należy przeprowadzić dogłębną diagnostykę w celu dobrania efektywnej terapii.

Rozpoznanie SIBO

zaczyna się od zaobserwowania przez pacjenta charakterystycznych dolegliwości. W diagnostyce SIBO wykorzystuje się wiele metod, jednak wszystkie mają swoje ograniczenia. Najczęstszą praktyką jest przeprowadzanie nieinwazyjnego wodorowego lub wodorowo-metanowych testu oddechowego. W wyniku SIBO w jelicie wytwarzane są gazy. Powszechnie uważa się, że są to głównie wodór i metan. Podczas takiego badania mierzona jest ilość wodoru w wydychanym powietrzu, który produkowany jest przez bakterie. To właśnie ten proces odpowiada za występowanie wzdęć czy innych nieprzyjemnych dolegliwości układu pokarmowego.

Należy wspomnieć, że pacjent powinien odpowiednio przygotować się do tego typu badania:[8]

• na 4 tygodnie przed wykonaniem testu zaleca się zaprzestanie przyjmowania antybiotyków,
• tydzień przed badaniem (jeśli stan pacjenta na to pozwala) powinny być odstawione leki pobudzające perystaltykę przewodu pokarmowego i leki przeczyszczające,
• dzień przed badaniem należy unikać spożywania pokarmów zawierających łatwo fermentujące węglowodany,
• w dniu badania pacjent powinien być na czczo (8-12 godzin od ostatniego posiłku)
• w dniu badania pacjent nie powinien palić papierosów,
• w czasie badania należy unikać aktywności fizycznej.

Po zdiagnozowaniu przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego przychodzi czas na leczenie. Zwykle pierwszym krokiem leczenia jest przepisanie przez lekarza antybiotyku. Najczęściej stosowana jest rifaksymina i neomycyna, które działają miejscowo w jelitach, nie wywołując ogólnoustrojowych skutków ubocznych.[9] Terapia SIBO nie może się skupiać jedynie na nieprawidłowościach flory bakteryjnej jelit. Powinna obejmować wszystkie przyczyny, objawy i powikłania oraz być indywidualnie dobrana pod konkretnego pacjenta. Prawidłowe leczenie to zarówno leczenie choroby podstawowej, wsparcie żywieniowe oraz odpowiednia antybiotykoterapia.[10] Najważniejsze jest zawsze, jeśli to możliwe, leczenie choroby podstawowej. Wsparcie żywieniowe jest obowiązkowe!  W tym celu stosuje się indywidualnie dobraną dietę, jeśli jest to konieczne, żywienie dojelitowe lub wspomaganie żywieniowe specjalnymi preparatami.

Dieta u pacjentów z SIBO odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu nieprzyjemnych objawów, zwłaszcza występowania wzdęć, biegunek czy przelewania w żołądku. W tym celu należy wyeliminować z diety produkty, które sprzyjają namnażaniu się bakterii w jelitach.

Pomocna może być dieta FOODMAP (ang. low Fermentable, Oligo-, Di-, Mono- saccharides And Polyols), która polega na ograniczeniu spożycia krótkołańcuchowych węglowodanów, które słabo wchłaniają się w jelitach i szybko fermentują co skutkuje wzdęciami i bólem brzucha. Zalicza się do nich[12]:

• fruktozę- owoce, miód, słodycze,
• laktozę- produkty mleczne,
• fruktany- pszenica, czosnek, cebula,
• galaktany- nasiona roślin strączkowych,
• poliole- ksylitol, mannitol, erytrytol.

Głównym założeniem tej diety jest podział produktów spożywczych na dwie grupy: zawierające duże ilości FODMAP (bogate w FODMAP, ang. high FODMAP) i zawierające niewielkie ilości FODMAP (ubogie w FODMAP, ang. low FODMAP). Dieta ta wymaga znacznego ograniczenia spożycia produktów spożywczych będących źródłem FODMAP, ale nie zakłada całkowitej ich eliminacji.[13]

Wypróbuj dietę LOW FOD MAP – zbilansowana dieta z ograniczeniem fermentujących węglowodanów.

Źródło: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/111607,dieta-fodmap-dieta-zalecana-w-zespole-jelita-drazliwego

[1] R. Okuniewicz, Ł. Moos, Z. Brzoza, Zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego, Postępy mikrobiologii-ADVANCEMENTS OF MICROBIOLOGY 2021, 60, 3, s. 203–209.

[2] Mackie RI, Sghir A, Gaskins HR. Developmental microbial ecology of the neonatal gastrointestinal tract. Am J Clin Nutr 1999; 69: 1035S-45S.

[3] Westerbeek EA, van den Berg A, Lafeber HN, et al. The intestinal bacterial colonisation in preterm infants: a review of the

literature. Clin Nutr 2006; 25: 361-8

[4] Mackie RI, Sghir A, Gaskins HR. Ekologia drobnoustrojów rozwojowych przewodu pokarmowego noworodka. Jestem J Clin Nutr. 1999; 69 :1035S-1045S

[5]  R. Okuniewicz, Ł. Moos, Z. Brzoza, Zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego, Postępy mikrobiologii-ADVANCEMENTS OF MICROBIOLOGY 2021, 60, 3, s. 205-206

[6] https://kcalmar.com/dietetyk/blog/2018/01/05/sifo/, data dostępu: 10.11.2021.

[7] https://dietografia.pl/tajemnicze-sibo/, data dostępu: 10.11.2021.

[8] https://www.alablaboratoria.pl/19527-nowosc–wodorowy-test-oddechowy-test-nietolerancji-glukozy-sibo, data dostępu: 16.10.2021.

[9] https://kfdiet.pl/sibo/jak-leczyc-sibo/, data dostępu: 17.10.2021.

[10] https://www.exeley.com/exeley/journals/advancements_of_microbiology/60/3/pdf/10.21307_PM-2021.60.3.16.pdf, data dostępu: 16.10.2021.

[11] https://kfdiet.pl/sibo/jak-leczyc-sibo/, data dostępu: 17.10.2021.

[12] https://ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2017/Nr%202/Bromatologia%202_2017%20art%2013%20s%20179-183.pdf, s.180-181, data dostępu: 18.10.2021.

[13] https://poland.nestlenutrition-institute.org/sites/default/files/documents-library/publications/secured/310fa100f45975f998490d6e8393f9a6.pdf, s. 90, data dostępu: 18.10.2121.