alkohol za i przeciw

Alkohol⁉️ Działanie na organizm, gospodarkę hormonalną, metabolizm. Konsekwencję i ryzyko dla zdrowia.

Alkohol etylowy (etanol) to ciecz o charakterystycznym ostrym smaku i zapachu. Jest głównym składnikiem napojów alkoholowych, takich jak piwo, wino czy inne mocne alkohole. Etanol otrzymuje się na drodze fermentacji alkoholowej produktów, które w składzie zawierają cukry. Powstaje z żyta, ziemniaków, ryżu, buraków cukrowych, trzciny cukrowej lub syntetycznie. Produkt fermentacji poddawany jest procesowi destylacji, a następnie oczyszczeniu. ☢️ Etanol jest środkiem odurzającym i uzależniającym.

☑️ Wchłanianie alkoholu w organizmie

Związek chemiczny bardzo szybko wchłania się po spożyciu- początkowo w jamie ustnej ok. 1%, a następnie w żołądku wchłonięte zostaje ok. 25%, najwięcej dawki ok. 75%- w jelitach, przede wszystkim w dwunastnicy oraz jelicie czczym i krętym. Szybkość procesu wchłaniania etanolu z przewodu pokarmowego zależy od wypełnienia żołądka. Spożycie alkoholu etylowego w czasie posiłku lub bezpośrednio po nim powoduje, że stężenie alkoholu we krwi jest niższe niż przy spożywaniu go na pusty żołądek.

Poziom alkoholu określa się w promilach (ilość gramów etanolu w 1 litrze).

❌ Jest ciężkostrawny, metabolizuje się godzinami, obciąża w tym procesie wątrobę, nerki, a także nadnercza. Większość tkanek organizmu zawiera enzymy niezbędne do rozkładu etanolu, ale w 90% metabolizuje go wątroba.

Efekty krótkotrwałego i długotrwałego działania alkoholu na organizm człowieka są badane przez różne dziedziny nauki, takie jak biologia, medycyna, psychologia i socjologia.

✅ Jego działanie zależy od:

  • Ilości spożycia
  • Stężenia w napoju
  • Masy ciała
  • Wieku
  • Płci

Alkohol przenika do płynów ustrojowych takich jak krew, mocz, ślina, żółć czy płyn mózgowo-rdzeniowy. Systematyczne spożywanie alkoholu prowadzi do uzależnienia zwanego alkoholizmem.

⛔️ Skutki picia alkoholu

Krótkoterminowe skutki spożywania alkoholu są zazwyczaj przejściowe i dotyczą przede wszystkim sfery fizycznej, psychicznej i zachowania społecznego jednostki.

Natomiast długotrwałe skutki, których początkowo nie dostrzegamy mogą być bardzo poważne i nieodwracalne. Mogą obejmować trwałe uszkodzenia narządów, prowadzić do marskości wątroby, chorób serca, problemów z układem sercowo-naczyniowym,  z układem nerwowym, pokarmowym a także prowadzić do nowotworów i stałych zmian w strukturze mózgu.

Uzależnienie może również mieć poważne konsekwencje społeczne i zawodowe.

❌ Objawy zatrucia alkoholowego

Objawy są adekwatne do stężenia etanolu we krwi:

  • 0,5 promila- to zaburzenia mowy i koordynacja ruchów
  • 1,0-1,5 promila- zaburzenia koncentracji, osłabiony samokrytycyzm, wydłużenie czasu reakcji, a także euforia wraz z pobudzeniem, utrata osądu rzeczywistości
  • Powyżej 1,5 promila- nasilenie istniejących objawów, utrata samokontroli, zaburzenia świadomości, możliwa utrata przytomności, depresja endogenna, zamroczenie alkoholowe
  • Wyższe od 3,5 promila- wywołuje objawy ciężkiego zatrucia, zaburzenia krążeniowo-oddechowe, głęboka śpiączka oraz drgawki, z towarzyszącymi im ataksją i sedacją
  • Przy około 5 promilach może nastąpić zgon będący wynikiem porażenia ośrodka oddechowego i naczynioruchowego

W przypadku ostrego zatrucia etanolem sprowadza się pacjenta do podtrzymania czynności życiowych, usunięcia alkoholu zalegającego w żołądku i eliminacji z organizmu. W razie śpiączki konieczna jest intubacja pacjenta. Płukanie żołądka jest skuteczne do godziny od zatrucia pod warunkiem, że mamy odczynienia z zatruciem mieszanym. Eliminację etanolu można dokonać stosując glikokortykosterydy. Pacjenta, który jest w ciężkim stanie można poddać dializie otrzewnowej lub hemodializie, a następnie rozpocząć leczenie objawowe i obserwację.

🍷 Bezpieczna porcja alkoholu?

W Europie przyjmuje się, że porcja standardowa zawiera zwykle około 10 gramów czystego alkoholu. W zależności od rodzaju napoju alkoholowego porcja jest to:

  • Mały kufel piwa (250ml) -5%
  • Lampka wina (100ml) -12%
  • Kieliszek wódki (30ml) -40%

W każdym z powyższych przypadków spożywamy tą samą ilość alkoholu etylowego.

Światowa Organizacja Zdrowia WHO nie wyznacza konkretnych limitów bezpiecznych dla zdrowia, przekonując, że najlepsze dla zdrowia jest całkowite powstrzymanie się od picia, a konsumpcja alkoholu jest związana z nieodłącznym ryzykiem zdrowotnym. Konsekwencję picia mogą wystąpić po wielu latach. Alkohol wpływa na ponad 60 rodzajów chorób i znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia. WHO szacuje, że rocznie przez nadmierne spożywanie umiera 3 mln ludzi.

🥂 Alkohol a choroby i leki

Alkohol zwiększa ryzyko zachorowania na przynajmniej siedem rodzajów nowotworów:

  • Jamy ustnej
  • Krtani
  • Przełyku
  • Gardła
  • Piersi
  • Wątroby
  • Jelita grubego i odbytu

Etanol jest kokancerogenem, wzmaga powstawanie zmian nowotworowych w interakcji z innymi związkami kancerogennymi.

Wchodzi w reakcję z wieloma substancjami m.in. lekami (neuroleptycznymi, przeciwdepresyjnymi, przeciwlękowymi, przeciwbólowymi, przeciwcukrzycowymi oraz pochodnymi kwasu salicylowego i chemioterapeutykami). Wykazuje również działanie teratogenne, gdy jest spożywany przez kobiety w ciąży może wywołać objawy określane jako zespół poalkoholowego uszkodzenia płodu, charakteryzujący się spowolnieniem rozwoju fizycznego, występowaniem zmian w obrębie twarzoczaszki oraz dysfunkcją mózgu.

🤢 Jak alkohol wpływa na organizm człowieka?

Spożywanie alkoholu, a w szczególności jego nadużywanie może prowadzić do uszkodzenia wielu narządów i upośledzenia funkcji wielu układów. Negatywne skutki można zauważyć w wątrobie, trzustce, przewodzie pokarmowym, układzie krwionośnym, a także w elementach układu odpornościowego, który warunkuje homeostazę organizmu człowieka. Szkodliwe działanie ma również na mięsień sercowy oraz układ przewodzący serca.

Może również przyczynić się do zaburzeń psychicznych. Wzrasta ryzyko chorób cywilizacyjnych, stanów padaczkowych czy udaru mózgu. Poprzez degradację funkcji odpornościowych zwiększa się podatność na zakażenia patogenami wywołującymi zapalenia płuc i gruźlicę.

❎ Alkohol a wątroba

Wątroba pełni kilka kluczowych funkcji dla organizmu- magazynowanie witamin i minerałów, filtracja krwi, synteza białek, magazynowanie glikogenu, filtracja krwi, regulacja poziomu glukozy, metabolizm lipidów, produkcja żółci. Jest odpowiedzialna za detoksykację szkodliwych substancji, w tym alkoholu, przekształca go w formy łatwiejsze do wydalania.

Wątroba w 90% jest odpowiedzialna za metabolizm etanolu. Jest on utleniany w wątrobie trzema szlakami metabolicznymi:

  • Pierwszy szlak metaboliczny- jego enzymem jest cytoplazmatyczna dehydrogenaza alkoholowa występująca w organizmie w formie licznych izoenzymów. Kofaktorem reakcji jest dinukleotyd nikotynamidoadeninowy (NAD+), do którego przyłączany jest atom wodoru z alkoholem. Powstaje zredukowana forma NAD (NADH) i aldehyd octowy.
  • Drugi- to mikrosomalny system utleniania alkoholu (MEOS) zlokalizowany w retikulum endoplazmatycznym. Najważniejszy enzym tego szlaku to P-450 (CYP2E1).

    MEOS rośnie przy większych stężeniach etanolu i czasem trwania nałogu.

  • Trzeci- to enzym najmniej znaczący w przemianie alkoholu, to katalaza zawarta w peroksysomach.

Produktem wszystkich trzech szlaków powstałym w wyniku reakcji enzymatycznych jest aldehyd octowy, metabolizowany przy udziale dehydrogenazy aldehydowej (ALDH), która występuje w postaci kilku izoenzymów. Z utlenionego aldehydu octowego powstaje kwas octowy, który po uwolnieniu do krwiobiegu rozpada się na dwutlenek węgla i wodę.

Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne, jednak zbyt duże uszkodzenia niszczą jej strukturę co utrudnia lub uniemożliwia proces regeneracji. Przewlekłe spożywanie alkoholu powoduje uszkodzenie hepatocytów w centralnej części zrazika, w wyniku niedotlenienia tego obszaru.

Wpływa również na komórki Kupffera, które mają za zadanie eliminację szkodliwych substancji.

Aldehyd octowy uszkadza również miąższ wątroby. Bezpośrednio uszkadza błony komórkowe, nasila stres oksydacyjny. Uszkadza nukloproteiny upośledzając proces naprawy DNA.

Pobudza syntezę kolagenu przez zwiększenie ilości mRNA. Tworzy liczne połączenia z białkami wątroby i krwi, nieprawidłowe połączenia mogą stymulować produkcję przeciwciał, co może skutkować nasileniem uszkodzenia wątroby.

Mogą wystąpić zmiany strukturalne oraz czynnościowe wątroby, co skutkuje alkoholowym stłuszczeniem, alkoholowym zapaleniem i alkoholową marskością wątroby.

  • Alkoholowe stłuszczenie wątroby– to pierwsza faza choroby wątroby, jest stanem odwracalnym (zwykle w wyniku zaprzestania spożywania alkoholu). Przebiega najczęściej bezobjawowo lub pod postacią objawów takich jak osłabienie, ciągłe uczucie zmęczenia, brak apetyty, a rzadziej uczucie pełności lub rozpierania w nadbrzuszu, dolegliwości bólowe w tej okolicy lub w prawym podżebrzu.
  • Alkoholowe zapalenie wątroby– w tym schorzeniu zmiany są bardziej histopatologiczne i zaawansowane, występuje martwica komórek i obrzęk hepatocytów wraz z włóknieniem zlokalizowanym w strefach okołowrotnych i przestrzeniach Dissego, nacieki zapalne w centralnej części zrazików oraz aktywacja komórek Kupffera. Możliwa jest również proliferacja komórek drobnych przewodów żółciowych.

W takich przypadkach zalecana jest biopsja wątroby.

  • Alkoholowa marskość wątroby– w tym stanie zachodzi niszczenie komórek, regeneracja i włóknienie, które zaczyna się od przestrzeni okołożylnych i powoli szerzy się obwodowo. Aktywowane komórki Kupffera przez uwolnione cytokiny pobudzają wątrobowe komórki gwiaździste, które ulegają przekształceniu w komórki mioepitelialne. Nasila się synteza macierzy pozakomórkowej, dochodzi również do nieprawidłowej regeneracji miąższu wątroby co skutkuje tworzeniem się nieregularnych guzków o różnych cechach morfologicznych. Zmniejsza się ilość czynnego miąższu wątroby oraz zaburza się prawidłowy przepływ krwi przez narząd, a w konsekwencji następuje nadciśnienie wrotne.

❎ Alkohol a trzustka

Trzustka jest gruczołem odpowiedzialnym za wytwarzanie insuliny i glukagonu, a także soku trzustkowego, który jest istotny w procesie trawienia w przewodzie pokarmowym.

Długotrwałe spożywanie alkoholu przyczynia się do ostrego zapalenia trzustki w 40-60% przypadkach oraz w 70-90% do zapalenia przewlekłego, które prowadzi do rozwoju nowotworów.

U osób przewlekle spożywających alkohol dochodzi do wzrostu czynności trzustki, objawiającego się nadmiernym wytwarzaniem enzymów, które zatykają przewody trzustkowe, co jest przyczyną upośledzenia odpływu soku trzustkowego, a konsekwencji prowadzi do uszkodzenia komórek.

Prowadzi to do zapalenia oraz zaniku części zewnątrzwydzielniczej i w konsekwencji do zwłóknienia, a nawet martwicy trzustki.

❎ Alkohol a mózg

Przyczynia się do zaburzeń w mózgu, szczególnie kory przedczołowej i hipokampa, zaburza funkcje poznawcze, procesy z kontrolą zachowania i myślenia, podejmowania decyzji, przetwarzaniem informacji.

Hipokamp odpowiada za pamięć, a przede wszystkim za przenoszenie z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej oraz za orientację przestrzenną. Uszkodzenie hipokampa upośledza zdolności uczenia się. Czynniki, które wpływają na stopień i rozległość uszkodzenia mózgu to:

ilość wypijanego alkoholu i częstotliwość, wiek, płeć, uwarunkowania genetyczne.

❎ Alkohol a układ pokarmowy

Objawami działania alkoholu na przewód pokarmowy są nudności, wymioty, zgaga, bóle brzucha, wzdęcia oraz biegunka. Osoby nadmiernie spożywające alkohol pochłaniają duże ilości energii w postaci „pustych kalorii”, które nie dostarczając witamin i związków mineralnych. Doprowadza to do zaburzenia trawienia, wchłaniania tłuszczów oraz zaburza motorykę przewodu pokarmowego jak i uszkadza jelita. Około dwukrotnie zwiększa się przepuszczalność jelit.

Alkohol utrudnia wchłanianie niektórych substancji pomimo odpowiedniej ich podaży w diecie, co skutkuje niedoborami. Groźnym powikłanie są również choroby przełyku np. zespół Mallory-Weissa, objawiający się krwawieniem z uszkodzeń błony śluzowej przełyku.

Wpływa także na stan morfologiczny i czynnościowy żołądka, na wydzielanie kwasu solnego, spowalniają opróżnianie żołądkowe, a także pasaż jelitowy. Jest czynnikiem ryzyka zachorowania na nowotwory żołądka, przełyku, jelit- głównie jelita grubego.

❎ Alkohol a układ krążenia

Negatywnym skutkiem alkoholu dla układu krążenia może być kardiomiopatia alkoholowa- charakteryzująca się zmianami zwyrodnieniowymi włókien mięśnia sercowego, stłuszczeniem i powiększeniem serca oraz osłabienie siły skurczów, co prowadzi do zaburzeń pracy serca i niewydolności krążenia. Częstym zaburzeniem jest także nadciśnienie tętnicze, niemiarowość lub zaburzenie rytmu pracy serca- w ostrym i przewlekłym zatruciu alkoholowym.

U osób uzależnionych zachodzą zmiany morfologiczne w szpiku kostnym, choroby naczyń mózgowych- udar, wylew, wywołane upośledzeniem przepływu krwi przez naczynia mózgowe.

❎ Alkohol a układ oddechow

W układzie oddechowym może objawić się przewlekłe zapalenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli, prowadzące do zniszczenia tzw. rzęsek i gruczołów śluzowych oraz problemów z usuwaniem z dróg oddechowych zanieczyszczeń. Zwiększa się podatność na choroby układu oddechowego, zwiększa się wrażliwość na choroby zakaźne, zapalenie płuc, gruźlicę oraz nowotwory.

❎ Alkohol a układ nerwowy

Oddziaływanie alkoholu na układ nerwowy polega na zakłóceniu równowagi między bodźcami pobudzającymi i hamującymi. Zmniejsza uwalnianie oksytocyny i wazopresyny.

❎ Alkohol a układ mięśniowy

W wyniku nadmiernego lub przewlekłego spożywania alkoholu dochodzi do zaburzenia funkcji mięśni szkieletowych, może wystąpić miopatia mięśniowa, atrofia mięśni. Wpływa również na zmiany metabolizmu węglowodanów i białek w mięśniach, co prowadzi do obniżenia siły mięśniowej oraz zaburzenia procesu trawienia składników odżywczych, w dalszym efekcie może prowadzić do zahamowania rozwoju tkanki mięśniowej.

❎ Alkohol a układ rozrodczy i układ moczowy

Może dojść do uszkodzenia nerek i ich niewydolności. Przy częstym spożywaniu alkoholu wzrasta stężenie kwasu moczowego we krwi, co prowadzi do rozwoju dny moczowej objawiającej się zapaleniem różnych stawów, zazwyczaj w obrębie kończyn dolnych.

Mogą również pojawić się zaburzenia potencji. A spożycie alkohol podczas ciąży może przyczynić się do poronienia lub przedwczesnego porodu, a także do niskiej wagi urodzeniowej dziecka, uszkodzenia mózgu, zespołu ADHD, opóźnienia wzrostu, wady serca, wady nerek, do problemów z widzeniem i słyszeniem oraz wystąpieniem u dziecka alkoholowego zespołu płodowego (FAS).

❎ Alkohol a układ immunologiczny

Zmniejsza się aktywność leukocytów, co prowadzi do spadku sprawności układu odpornościowego. U osób systematycznie spożywających alkohol zmniejsza się wytwarzanie trombocytów. Można tez zaobserwować ogólne osłabienie organizmu z powodu niedożywienia, niedoboru wielu składników pokarmowych, zwiększa się podatność na infekcje wirusowe i bakteryjne lub zwiększa się ryzyko stanów zapalnych w organizmie.

❎ Alkohol a zaburzenia psychiczne

Po wielu latach spożywania alkoholu mogą wstąpić zaburzenia psychiczne takie jak psychoza Korsakowa. Jest ona następstwem niedoborów pokarmowych i zaburzeń metabolicznych.

Natomiast po zaprzestaniu picia, gdy poziom etanolu we krwi obniża się to zaburzenia psychiczne mogą się nasilać.

  • 24-36h po zaprzestaniu picia: drżenie mięśniowe, nadmierna potliwość, objawy psychotyczne
  • 72h od zaprzestania picia: niepokój, lęki, bezsenność, zaburzenia świadomości, urojenia, iluzje, omamy

Przykład takich chorób to zespół abstynencyjny, majaczenie alkoholowe.

Inne zaburzenia psychiczne to ostra halucynoza alkoholowa, charakteryzuje się słyszeniem głosów, urojeniami, często prześladowczymi oraz niepokojem, lękiem i obniżonym nastrojem.

U mężczyzn często występuje paranoja alkoholowa– zespół Otella. Charakteryzuje się nadmierną podejrzliwością.

❎ Alkohol a sen

Spożycie alkoholu przed snem może skrócić czas potrzebny do zaśnięcia lecz równocześnie pogarsza jego jakość oraz zakłóca drugą połowę snu, co może prowadzić do wybudzeń.

Istnieje ryzyko wystąpienia bezdechu sennego.

❎ Alkohol a przyjmowane leki

Mieszanie alkoholu wraz z lekami jest bardzo niebezpieczne i może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych. Alkohol może zmniejszyć skuteczność leków, zwiększyć ryzyko skutków ubocznych lub zwiększyć działanie leków i prowadzić do trudności z oddychaniem, nieprawidłowym rytmem serca, a nawet śmiercią. Jeśli chcesz sprawdzić jak alkohol wpływa na leki które bierzesz, wejdź na stronę ktomalek i sprawdź interakcje.

❎ Wpływ alkoholu na gospodarkę hormonalną

Hormony w naszym ciele działają jak przekaźniki chemiczne, które biorą udział w różnych funkcjach organizmu. Aby pełniły swoją funkcję muszą mieć zachowaną równowagę w układzie hormonalnym. Styl życia wpływa na te hormony bezpośrednio lub pośrednio.

Alkohol może znacząco wpływać na gospodarkę hormonalną człowieka, zaburzając produkcję i funkcje wielu hormonów. Wpływa na hormony takie jak kortyzol, testosteron czy estrogen. Mogą wystąpić zaburzenia luteotropiny, hormonów tarczycy. Negatywnie wpływa na zdolność do zajścia w ciążę. W przypadku kobiet może prowadzić do zaburzeń cyklu menstruacyjnego, na zdolność jajeczkowania i implantacji zarodka, a także prowadzić do endometriozy. U mężczyzn może prowadzić do zmniejszenia liczby i jakości plemników, zaburzać  proces ich produkcji, dojrzewania, a także wpływać na ich ruchliwość.

❎ Alkohol a kortyzol

Spożycie alkoholu często wywołuje reakcję stresową w organizmie, co może skutkować zwiększeniem produkcji kortyzolu. Jednak przy chronicznym i nadmiernym spożyciu alkoholu mogą wystąpić długoterminowe zmiany w regulacji hormonalnej. Niektóre badania sugerują, że regularne nadużywanie alkoholu może prowadzić do dysregulacji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, która kontroluje produkcję kortyzolu.

❎ Alkohol a testosteron

Krótkotrwałe spożycie alkoholu prowadzi do chwilowego obniżenia poziomu testosteronu, ale długotrwałe i nadmierne spożywanie może prowadzić do chronicznych zmian w regulacji hormonalnej. U mężczyzn istnieje ryzyko zmniejszenia ruchliwości plemników i zniszczenia ich struktury.

❎ Alkohol a estrogen

Spożywanie alkoholu zwiększa poziom estrogenu. Spowalnia rozpad estrogenu w wątrobie i zwiększa konwersję testosteronu do estrogenu. Dzięki temu zwiększa się ryzyko raka piersi u kobiet. Mogą wystąpić zaburzenia miesiączkowania lub wtórny brak miesiączki.

U mężczyzn na skutek wzrostu poziomu estrogenów dochodzi do utraty owłosienia na klatce piersiowej i pod pachami, zaniku jąder, ginekomastii, zaburzeń potencji.

❎ Wpływ alkoholu na metabolizm i masę ciała

Spożywanie etanolu wywołuje wiele niekorzystnych efektów metabolicznych. Przewlekłe spożywanie skutkuje nasileniem syntezy wolnych kwasów tłuszczowych i pojawieniem się w nadmiarze ß-hydroksymaślanu i acetonu. Powstają ciała ketonowe, które wywołują kwasicę metaboliczną, poprzedzoną hipokaliemią, hipokalcemią, hipofosfatemią, hipomagnezemią.

Wynika to z zaburzeń wchłaniania i zaburzeń trawiennych. W ostrych zatruciach alkoholem, niedożywienie jest skutkiem hamowania procesu glukoneogenezy i prowadzi do hipoglikemii.

Alkohol może utrudniać utrzymanie prawidłowej masy ciała, dlatego że łatwo nim przekroczyć nasz bilans kaloryczny, a spożyte kalorie nie zaspokajają głodu. Ponadto zwiększa się konsumpcja jedzenia, ponieważ zaostrza się nasz apetyt.

1 gram czystego alkoholu (etanolu) dostarcza 7 kcal

Kaloryczność napoju alkoholowego zależy od jego rodzaju oraz składników dodatkowych.

Energia pochodząca z alkoholu to tak zwane „puste kalorie” bez dodatkowej wartości odżywczej dla organizmu. Nie dostarcza nam witamin i składników budulcowych.

Alkohol w organizmie jest metabolizowany jako pierwszy, ponieważ nie może ulec zmagazynowaniu, co w danej chwili utrudnia rozkładanie tłuszczów, białek i węglowodanów. Prowadzi to do odkładania się ich w postaci zapasów.

👉 Jakie badania należy wykonać, aby sprawdzić działanie alkoholu na organizm.

👉Badania laboratoryjne:

  • Pełna morfologia krwi
  • Badanie aktywności enzymów wątrobowych i wskaźników wydolności wątroby
  • Badanie lipazy i amylazy w moczu i surowicy (w przypadku ostrego zapalenia trzustki)
  • Oznaczenie glikemii
  • Oznaczenie elektrolitów- sprawdzenie poziomu: wapnia, potasu, sodu, magnezu i fosforanów
  • Aktywność (CPK)- kinaza kreatynowa

👉 Biomarkery nadużywania alkoholu

Biomarkery to konkretne wskaźniki, które można zmierzyć i obserwować w komórkach organizmu oraz procesach biochemicznych. Te mierzalne zmiany są rezultatem wniknięcia ksenobiotyku, czyli substancji obcej dla organizmu. Stanowią one swoiste znaczniki, dostarczając jednocześnie dowodów na fakt wchłonięcia toksyny do organizmu.

Biomarkery są przydatne w sytuacjach kiedy nie ma możliwości zebrania wywiadu (u nieprzytomnych, po urazach fizycznych, w badaniach pośmiertnych) lub u osób, które ukrywają fakt nadużywania alkoholu.

Markery alkoholowe mogą być przydatne w ocenie roli alkoholu w:

  • Procesie chorobowym
  • W diagnostyce zaburzeń
  • W kontroli efektywności leczenia i terapii
  • W rozpoznaniu nowotworów picia
  • W ocenie stanu trzeźwości osoby w chwili zgonu
  • W ustalaniu limitów bezpiecznego spożywania alkoholu, sprawdzeniu szkodliwości

U pacjentów ze zdiagnozowanym problemem alkoholowym najbardziej użyteczne są testy CDT oraz GGT. Umożliwiają ustalenie ilości spożytego alkoholu oraz nasilenie uszkodzenia wątroby, a także częstość oraz intensywność picia. Inną, rzadziej stosowaną kombinacją jest zestawienie biomarkerów CDT + MCV.

Czynnikami wpływającymi na rodzaj stosowanych biomarkerów są wiek, płeć, choroby wątroby oraz ciąża. Przyjmuje się, że u młodych osób czułość markerów alkoholowych jest niewielka, co wyjaśnione jest szybkim powrotem poziomu markerów do normy lub niewielkim poziomem konsumpcji alkoholu.

U mężczyzn CDT zależy głównie od częstości pożywania alkoholu, a GGT od intensywności picia.

U kobiet oba wskaźniki CDT i GGT zależą bardziej od intensywności spożywania.

W diagnostyce ostrego zatrucia dużą dawką  etanolu przydatny jest marker AST.

👉 Nowe biomarkery nadużywania alkoholu:

  • mAST

Nadmierne spożywanie alkoholu uszkadza selektywnie mitochondria wątrobowe, uwalniając głównie mitochondrialny izoenzym AST (mAST). Wskaźnik jest bardzo przydatny przy odróżnianiu alkoholowego uszkodzenia wątroby od niealkoholowego. Kilkutygodniowa abstynencja powoduje normalizację poziomu mAST/tAST.

  • CDT

Używany w diagnostyce uzależnień od alkoholu. Jest zaliczana zarówno do tradycyjnych jak i nowych markerów nadużywania alkoholu. CDT jest bardziej czułym badaniem niż GGT w kwestii monitorowania nawrotów picia i odróżnienia alkoholowego od niealkoholowego uszkodzenia wątroby. Podczas abstynencji poziom CDT w ciągu kilku tygodni wraca do normy.

Niektóre choroby takie jak: niealkoholowe choroby wątroby, genetyczny zespół niedoboru glikoprotein, transplantacje trzustki i nerek, zaburzenia metabolizmu związane z insuliną, niedobór żelaza, galaktozemia, rak odbytu, otępienie starcze, depresja oraz  takie stany jak ciąża, zatrucia rozpuszczalnikami obniżają skuteczność badania CDT.

  • 5-HTOL

Alkohol etylowy zależnie od dawki zwiększa ilość 5-HTOL-u. Jest to czuły wskaźnik nawrotów picia oraz niedawnej konsumpcji.

  • ß-HEX

Jego aktywność wzrasta w moczu i krwi osób uzależnionych od alkoholu lub osób zdrowych po kilkudniowej wysokiej konsumpcji alkoholu. W trakcie abstynencji aktywność ß-HEX w surowicy wraca do normy po kilku dniach, a w moczu po kilku tygodniach. ß-HEX może dać fałszywy wynik w surowicy w chorobach takich jak nadciśnienie, cukrzyca, choroby wątroby, nadczynność tarczycy, po udarze mózgu, zawale serca lub w sytuacji przyjmowania leków antykoncepcyjnych czy ciąży.

  • SAN i SIJ

Stężenie kwasu sialowego wzrasta w ślinie i surowicy osób uzależnionych od alkoholu. Marker ten jest pomocny w odróżnianiu nadużywania alkoholu od wtórnych efektów chorób wątroby. Długo trwające nadużywanie alkoholu skutkuje redukcją osoczowego wskaźnika kwasu sialowego apolipoproteiny J. Do wartości prawidłowych wraca po kilku tygodniach abstynencji.

  • Aldehyd octowy, addukty oraz IgA

Aldehyd octowy to główny produkt metabolizmu alkoholu etylowego. W ciągu kilku godzin od spożycia alkoholu aldehyd jest utleniany do kwasu octowego, co ogranicza wykorzystanie go w sytuacji nadużywania alkoholu. Łącząc się z białkami krwi aldehyd tworzy addukty.

Stężenie całkowitego aldehydu związanego z białkami krwi wzrasta w ostrym jak i przewlekłym nadużywaniu alkoholu. Wraca do normy po kilku tygodniach abstynencji.

Podsumowanie

Spożywanie etanolu w jakiejkolwiek postaci nie jest dla nas bezpieczne i obojętne dla zdrowia, nawet małe dawki mogą przyczynić się do negatywnych skutków, które mogą być widoczne po upływie lat. Nie oznacza to, że każdy kto pije alkohol wkrótce zachoruje na raka krtani, przełyku, piersi, wątroby, trzustki, jelita czy żołądka lecz zwiększa takie możliwości. Należy pamiętać, że nawet niewielkie ilości prowadzą do degeneracji mózgu i odpowiadają za jego kurczenie.

Każdy z nas powinien zadać sobie następujące pytania. Czy faktycznie warto pokusić się o lampkę wina czy piwo? Czy chwilowy efekt odprężenia lub euforii jest warty tylu możliwych negatywnych skutków?

Zdrowotne korzyści wynikające z rezygnacji spożywania alkoholu to lepsze samopoczucie, lepszy sen, stabilny nastrój, lepszy stan skóry, lepsze trawienie oraz zmniejszenie ryzyka wielu chorób.

Bibliografia:

Leave a Comment